Türkiye’deki ekonomik krizin Türk Lirası (TL) üzerindeki yıkıcı etkisi, özellikle son yıllarda 200 TL’lik banknot (kâğıt para) üzerinden de izlenir oldu. 2009 yılı başında, temelde bankalararası işlemlerde kullanılması için ülkenin en büyük kupürlü parası olarak tedavüle çıkan 200 TL, bugün günlük alışverişlerin vazgeçilmez bir parçası haline dönüştü. Bu hem tedavülündeki artışından hem dolar karşısındaki erimesinden görülebiliyor.
Merkez Bankası’nın yayımladığı yeni verilere göre 2023 sonu itibarıyla tedavüldeki 200 TL’lik banknot sayısı Aralık 2022’ye kıyasla yüzde 61.5, Aralık 2021’e kıyasla yüzde 229 artarak 1 milyar 561 milyon 387 bin 90 adede ulaştı. Böylece 200 TL en çok tedavülde olan kâğıt para durumuna da ulaştı. Türkiye’de tedavüldeki toplam kâğıt para sayısı ise 4 milyar 167 milyon adede yaklaştı. Buna göre 200 TL’nin toplamdaki payı son iki yılda yüzde 16.6’dan yüzde 37.5’e çıktı. Bu oran 2018 sonunda yüzde 10’du.
Sayısal olarak bu tür gelişmeler olurken TL’deki erimeyi gösteren en önemli kriterlerden biri de 200 TL ile alınabilecek ABD doları tutarı. Çünkü Türkiye’de, geçmiş deneyimler ışığında geniş toplum kesimleri açısından “sokaktaki kriz”i gösteren en önemli unsurlardan biri TL’nin dolar karşısındaki değeri.
TÜFE YÜZDE 171
200 TL açısından yaşanan sürece Merkez Bankası’nın aylık ortalama dolar satış kuru ile bakıldığında, 200 TL’nin dolar karşılığı Aralık 2023’te 6.9 dolara kadar indi. Bu rakam Aralık 2022’de 10.7 dolar, Aralık 2021’de 14.8 dolar, Aralık 2018’de 37.6 dolar ve Aralık 2009’da ise 132.7 dolardı. Öte yandan son iki yılda tüketici enflasyonu (TÜFE) yüzde 170.7 yükseldi.
